Νέα

Άρθρο Προέδρου ΣΦΕΕ κ. Ολύμπιου Παπαδημητρίου στην Έκδοση Υγεία & Φάρμακο 2024 μαζί με την Καθημερινή Κυριακής, 10/11/2024

Η φαρμακοβιομηχανία, αποτελεί έναν από τους δυναμικότερους κλάδους της ελληνικής οικονομίας, με ιδιαίτερη σημασία για το σύστημα υγείας, τους ασθενείς και την ελληνική οικονομία. Σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες εκτιμήσεις του Ιδρύματος Οικονομικών & Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ) για το οικονομικό αποτύπωμα του κλάδου του φαρμάκου στην ελληνική οικονομία, η συνολική συνεισφορά του σε όρους ΑΕΠ εκτιμάται σε €6,5 δισεκ. (3,2% του ΑΕΠ) το 2022. Έτσι, για κάθε €1 προστιθέμενης αξίας των εταιριών που δραστηριοποιούνται στον κλάδο του φαρμάκου, δημιουργούνται συνολικά €2,3 στην ελληνική οικονομία. Σε όρους απασχόλησης, η συνολική συνεισφορά εκτιμάται σε 118,9 χιλ. θέσεις εργασίας (ή 2,9% της συνολικής απασχόλησης). Δηλαδή, κάθε θέση εργασίας στον κλάδο του φαρμάκου υποστηρίζει 3,4 θέσεις πλήρους απασχόλησης συνολικά στην οικονομία. Η επίδραση στα φορολογικά έσοδα από τη δραστηριότητα του κλάδου φαρμάκου εκτιμάται περίπου στα €1,8 δισεκ.

Η σημαντικότερη συμβολή του κλάδου, όμως είναι στη Δημόσια Υγεία, τους ασθενείς και την κοινωνία. Η εξέλιξη της επιστήμης, μεταξύ άλλων, έχει συμβάλει καθοριστικά στην αύξηση του προσδόκιμου επιβίωσης. Στην Ελλάδα το προσδόκιμο επιβίωσης έχει αυξηθεί κατά 9,6 έτη από το 1960, ενώ επανήλθε το 2023 στο υψηλό επίπεδο των 81,6 ετών, έπειτα από τη μείωση λόγω της πανδημίας, πλησιάζοντας τον μέσο όρο της ΕΕ27. Η επιστημονική πρόοδος θα συμβάλλει ακόμη περισσότερο στην παράταση της ζωής και είναι θέμα χρόνου να φτάσουμε ή να ξεπεράσουμε ένα τριψήφιο προσδόκιμο επιβίωσης, δηλαδή τα 100 έτη.

Τα καινοτόμα φάρμακα συνεχίζουν να αλλάζουν τις ζωές των ασθενών σε πολλές ασθένειες. Για παράδειγμα τα αντιρετροϊκά φάρμακα έχουν μετατρέψει για πολλούς τον ιό HIV σε μια διαχειρίσιμη χρόνια πάθηση, ενώ κάποτε οδηγούσε με σιγουριά στο θάνατο. Για τους ανθρώπους που ζουν με ηπατίτιδα C, το 95% μπορεί τώρα να θεραπευτεί με μια θεραπευτική αγωγή 12 εβδομάδων. Σύμφωνα με στοιχεία της EFPIA, σε ευρωπαϊκό επίπεδο, με τις νέες θεραπείες οι γυναίκες με καρκίνο του μαστού έχουν κερδίσει σχεδόν 1,2 εκατομμύρια έτη υγιούς ζωής μεταξύ 2007 και 2017. Τα εμβόλια και τα φάρμακα βελτιώνουν την υγεία όχι μόνο με την αντιμετώπιση και θεραπεία των ασθενών, αλλά και με την πρόληψη των ασθενειών. Η πρόληψη διασφαλίζει ότι οι άνθρωποι μπορούν να διαδραματίσουν ενεργό ρόλο στις κοινότητές τους και να συμβάλουν στην οικονομία. Είναι ενδεικτικό ότι μεταξύ 2001 και 2020, τα εμβόλια απέτρεψαν περίπου 20 εκατομμύρια θανάτους, 500 εκατομμύρια περιπτώσεις ασθένειας και 9 εκατομμύρια περιπτώσεις μακροχρόνιας αναπηρίας παγκοσμίως. Η ανακάλυψη της ινσουλίνης έχει σώσει εκατομμύρια ζωές και έχει αποτρέψει επιπλοκές, συμπεριλαμβανομένης της νεφρικής νόσου, των καρδιακών παθήσεων και των προβλημάτων με την όραση, τη στοματική υγεία και τα πόδια. Οι στατίνες, φάρμακα κατά της χοληστερόλης που λαμβάνονται από εκατομμύρια ανθρώπους στην Ευρώπη, αποδεδειγμένα μειώνουν τον κίνδυνο καρδιακής προσβολής και εγκεφαλικού επεισοδίου, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που έχουν ήδη υποστεί καρδιακό επεισόδιο. Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα, όμως, είναι η άμεση αντιμετώπιση της πανδημίας του κορωνοϊού . Οι φαρμακευτικές εταιρείες ανέπτυξαν σε λιγότερο από ένα χρόνο εμβόλια κατά της COVID-19 για να μειώσουν τον κίνδυνο νοσηλείας ή θανάτου. Δύο χρόνια μετά την έναρξη της πανδημίας, περισσότερες από 12 δισεκατομμύρια δόσεις είχαν χορηγηθεί παγκοσμίως, αποτρέποντας τουλάχιστον 20 εκατομμύρια θανάτους. Τα αντιμικροβιακά έχουν βελτιώσει τη ζωή εκατομμυρίων ανθρώπων, καθιστώντας την υγειονομική περίθαλψη ασφαλέστερη και αποδοτικότερη. Ωστόσο, η μικροβιακή αντοχή (AMR) αποτελεί πραγματική και επείγουσα απειλή για τα άτομα και τα συστήματα υγείας και η ανάπτυξη της επόμενης γενιάς αντιβιοτικών αποτελεί προτεραιότητα για την κοινωνία. .

Η καινοτομία, τέλος, συμβάλει και στη διασφάλιση ενός πιο βιώσιμου μέλλοντος για τα συστήματα υγείας, αποφεύγοντας ή επιβραδύνοντας την εξέλιξη των χρόνιων ασθενειών και μειώνοντας τις νοσηλείες.

Παρά τη σημαντική συμβολή του φαρμακευτικού κλάδου σε μια καλύτερη δημόσια υγεία, η περαιτέρω ανάπτυξή του αλλά και η βιωσιμότητά του στη χώρα μας, κινδυνεύει. Η υποχρηματοδότηση της φαρμακευτικής δαπάνης, αποτέλεσμα της οικονομικής κρίσης και των μνημονίων αλλά και της συλλήβδην δαιμονοποίησης του κλάδου, αφού του καταλογίστηκαν υπερβολικές ευθύνες για την οικονομική πορεία της χώρας, και οι συνθήκες που η πολιτεία έχει επιτρέψει να διαμορφωθούν στο χώρο του φαρμάκου,  έχουν φέρει τις φαρμακευτικές επιχειρήσεις σε λειτουργία επιβίωσης, διακυβεύοντας την πρόσβαση των Ελλήνων ασθενών σε υπάρχουσες αλλά κυριότερα σε μελλοντικές καινοτόμες θεραπείες.

Μάλιστα από το 2022 και μετά το πρόβλημα έχει ενταθεί σε τέτοιο βαθμό, ώστε να παρατηρούμε το μοναδικό φαινόμενο στα παγκόσμια χρονικά όπου η κρατική χρηματοδότηση υπολείπεται των υποχρεωτικών επιστροφών της φαρμακοβιομηχανίας. Ειδικά στο νοσοκομειακό περιβάλλον, που θεωρείται εντελώς ελεγχόμενο από το κράτος, οι συνολικές επιστροφές υπερβαίνουν το 70% ή και το 80% στις συνολικές τιμολογημένες πωλήσεις από φαρμακευτικές εταιρίες. Και όλα αυτά συμβαίνουν, ενώ στην Ελλάδα οι τιμές των φαρμάκων είναι από τις χαμηλότερες στην ΕΕ.

Φαίνεται λοιπόν ξεκάθαρα πως στην Ελλάδα τίθεται σε κίνδυνο η βιωσιμότητα του φαρμακευτικού κλάδου, δεν αναγνωρίζεται η αξία της καινοτομίας και διακυβεύεται η εισαγωγή καινοτόμων φαρμάκων για απειλητικές για τη ζωή ασθένειες. Ήδη τα μηνύματα που έρχονται από αρκετές εταιρίες μέλη μας είναι πως δεν προτίθενται να φέρουν στη χώρα αρκετά νέα φάρμακα, τουλάχιστον στο ορατό μέλλον. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες μελέτες της IQVIA, λιγότερη φαρμακευτική καινοτομία φτάνει στους Έλληνες ασθενείς, καθώς για το χρονικό διάστημα 2020 – 2023 μόνο ένα στα 5 (1/5) νέα φάρμακα που εγκρίθηκαν κεντρικά στην Ευρώπη ήρθαν στην Ελλάδα. Μάλιστα, τα μισά από αυτά είναι διαθέσιμα με περιορισμούς στην πρόσβαση από τους ασθενείς, καθώς διατίθενται μέσω ΣΗΠ και ΙΦΕΤ, ενώ καθυστερούν 587 ημέρες κατά μέσο όρο από την Ευρωπαϊκή έγκριση τους μέχρι να αποζημιωθούν στην χώρα μας.

Όπως ανέφερε και ο Αλβέρτος Μπουρλά στη συνάντηση που είχαν οι CEOs των μεγαλύτερων διεθνών φαρμακευτικών επιχειρήσεων με τον Πρωθυπουργό (Απρίλιος 2024), βρισκόμαστε στην εποχή της Φαρμακευτικής Αναγέννησης. Πράγματι, παγκοσμίως σήμερα βρίσκονται υπό έρευνα και ανάπτυξη από την φαρμακευτική βιομηχανία 8.000 μόρια, που αφορούν σε νέα εμβόλια, γονιδιακές και κυτταρικές θεραπείες, σωρεία νέων βιολογικών φαρμάκων κ.λπ.. Η νόσος Alzheimer, η μη αλκοολική στεατοηπατίτιδα, η παχυσαρκία, διάφορες μορφές καρκίνου, αρκετά σπάνια νοσήματα όπως η μυική δυστροφία Duchenne, αποτελούν θεραπευτικές περιοχές στις οποίες θα παρουσιαστούν σημαντικές θεραπευτικές επιλογές στο προσεχές χρονικό διάστημα αλλάζοντας ζωές και απομακρύνοντας στο χρόνο τη σκιά του θανάτου για πολλούς συνανθρώπους μας.

Και είναι πραγματικά λυπηρό να γίνονται τόσο μεγάλα άλματα στην επιστήμη και να μην τα απολαμβάνουμε εδώ στην Ελλάδα ή να λαμβάνουμε μέρος αυτών και με καθυστέρηση.

Διαχρονικά αιτούμαστε να αναγνωριστεί η αξία της καινοτομίας, αλλά και το έλλειμα στη χρηματοδότηση του φαρμάκου, καθώς μόλις το 15% του προϋπολογισμού για την Υγεία επενδύεται στο φάρμακο, να γίνει επανεξέταση των κονδυλίων τόσο στην Ευρώπη όσο και στην Ελλάδα, να υιοθετηθούν Ευρωπαϊκές πρακτικές και πλήρης ψηφιοποίηση στην υγεία, ώστε να μειωθούν τυχόν σπατάλες κ.ο.κ.

Το Υπουργείο Υγείας έχει αντιληφθεί το πρόβλημα που αντιμετωπίζει η είσοδος της καινοτομίας στη χώρα μας και έχει μπει στη συζήτηση που εδώ και χρόνια προσπαθούμε να ανοίξουμε για το θέμα αυτό, με σκοπό τη θέσπιση ενός Ταμείου Καινοτομίας, από το 2025 τώρα πια. Η συζήτηση που ξεκινήσαμε από το 2015, έγινε πιο συγκεκριμένη με την πρόταση που καταθέσαμε τον Ιούλιο του 2024 με τίτλο «Σχήμα Μεταβατικής Αποζημίωσης (ΣΜΑ) φαρμάκων». Ευελπιστούμε ότι θα αποτελεί μέρος ενός Συμφώνου Συνεργασίας που είναι υπό συζήτηση να υπογραφεί μεταξύ Φαρμακοβιομηχανίας και Πολιτείας, στην τρέχουσα χρονική περίοδο. Ο ΣΦΕΕ είχε προτείνει και στο παρελθόν την σύναψη ενός τέτοιου Συμφώνου που θεωρούμε πως, με το σωστό περιεχόμενο, μπορεί να εξασφαλίσει την προβλεψιμότητα, και την απρόσκοπτη και καθολική πρόσβαση των Ελλήνων ασθενών στα απαραίτητα για τη ζωή τους φάρμακα και να προωθήσει το υγιές επιχειρείν για τον κλάδο μας. Ας ελπίσουμε πως οι συνθήκες είναι πλέον ώριμες ώστε να γίνει πραγματικότητα.