Μεταρρυθμίσεις εδώ και τώρα
Συνέντευξη του κου Μιχάλη Χειμώνα, Γενικού Διευθυντή ΣΦΕΕ στο Κεφάλαιο – 28/03/2015
1. Πρόσφατα ο νέος υπουργός Υγείας Παναγιώτης Κουρουμπλής ζήτησε από τις φαρμακευτικές εταιρείες να “φέρουν” έσοδα ενός δισ. ευρώ σε βάθος τετραετίας από κλινικές μελέτες. Πόσο εύκολος πιστεύετε ότι είναι αυτός ο στόχος;
O κ. Υπουργός ανέφερε ότι η Ελλάδα μπορεί να πετύχει αυτό των επίπεδο επενδύσεων σε κλινικές μελέτες, φέροντας ως παράδειγμα τι έχουν πετύχει χώρες με ανάλογο πληθυσμό με την Ελλάδα, όπως είναι το Βέλγιο στις επενδύσεις σε Έρευνα και Ανάπτυξη. Το να αυξηθούν οι επενδύσεις σε Ε&Α από τα σημερινά επίπεδα των περίπου 80 εκατ. ευρώ ανά έτος, στο €1 δισ. σε μία τετραετία, είναι σίγουρα μεγαλεπήβολος στόχος και προϋποθέτει σειρά μεταρρυθμίσεων από τη πλευρά του Δημοσίου. Ωστόσο, αυτό που είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντικό και πρέπει να το υπογραμμίσουμε είναι ότι το θέμα των επενδύσεων σε Ε&Α και ιδιαίτερα σε Κλινικές Μελέτες βρίσκεται ψηλά στην ατζέντα του Υπουργείου Υγείας, και αποτελεί θετικό βήμα η ανάθεση των σχετικών ενεργειών στο Γενικό Γραμματέα του Υπουργείου αλλά και ο επικείμενος διορισμός του Γενικού Γραμματέα Επενδύσεων και ΕΣΠΑ. Με τον τρόπο αυτό αναμένουμε να γίνει ουσιαστική δουλειά ώστε να αρθούν τα θεσμικά εμπόδια που λειτουργούν ως τροχοπέδη στην ανάπτυξη των κλινικών μελετών. Για να επενδύσουν οι εταιρείες σε μελέτες πρέπει να υπάρχει ένα περιβάλλον που να σέβεται την καινοτομία και όχι να την κυνηγά. Εμείς ως ΣΦΕΕ προτιθέμεθα να μεταφέρουμε τεχνογνωσία από χώρες του εξωτερικού με μεγάλη εμπειρία σε θέματα Κλινικών Μελετών, όπως είναι το Βέλγιο ώστε να μπορέσει η Ελλάδα να γίνει ανταγωνιστική σε αυτό το τομέα. Πρέπει να καταλάβουμε ότι οι εταιρείες έχουν επιλογές μεταξύ διαφόρων χωρών στο πού θα προχωρήσουν με ΚΜ και επιδιώκουν το ασφαλές και βιώσιμο περιβάλλον για αυτό.
2. Το υπουργείο επίσης θεωρεί, πως παρά τις συνεχείς περικοπές στη φαρμακευτική δαπάνη, οι τζίροι των επιχειρήσεων στον κλάδο σας παραμένουν “αδικαιολόγητα” υψηλοί. Τι απαντάτε σε αυτό;
Ο κλάδος του φαρμάκου καταγράφει αλματώδη πρόοδο στην ανάπτυξη νέων καινοτόμων φαρμάκων και θεραπειών. Από το 2010 μέχρι σήμερα κυκλοφόρησε σημαντικός αριθμός νέων αλλά και γενοσήμων φαρμάκων στη χώρα μας. Βασική μας θέση και προτεραιότητα ως κλάδος είναι η βιωσιμότητα του Ελληνικού Συστήματος Υγείας και η καθολική πρόσβαση όλων των ασθενών σε καινοτόμες θεραπείες, διασφαλίζοντας έτσι τη Δημόσια Υγεία.
Η φαρμακευτική αγορά αποτελεί μία πλήρως ρυθμισμένη αγορά, όπου η Δημόσια εξωνοσοκομειακή φαρμακευτική δαπάνη έχει μειωθεί κατά 60% τα τελευταία 4 χρόνια! Σαφώς και ο κλάδος του φαρμάκου έχει υποστεί απώλειες από την οικονομική κρίση των τελευταίων ετών, με το συνολικό τζίρο των εταιριών να έχει μειωθεί κατά 30%.
Η εταιρείες φαρμάκου τα χρόνια της ύφεσης απώλεσαν περισσότερα από 2,2 δισ. ευρώ, με βάση την ανάλυση των οικονομικών μεγεθών από το 2009. Ελάχιστοι κλάδοι συρρικνώθηκαν τόσο πολύ και επίσης επιβαρύνθηκαν με υψηλές ζημιές λόγω του PSI. Την ίδια στιγμή οι εταιρείες μας αποτελούν το μόνιμο προμηθευτή του δημοσίου που οι οφειλές προς αυτές βρίσκονται σχεδόν καθηλωμένες στο 1 και πλέον δισ. ευρώ.
Σε όλο τον κόσμο τα φαρμακευτικά προϊόντα αποτελούν υψηλής αξίας αγαθά, -η ανάπτυξη των οποίων είναι ιδιαίτερα πολύπλοκη και κοστίζει δισεκατομμύρια. Αποτελούμε τον κλάδο με τις υψηλότερες επενδύσεις σε Έρευνα και Ανάπτυξη και είναι λογικό και οι πωλήσεις να κινούνται σε σημαντικά επίπεδα. Στην Ελλάδα, τολμώ να πω πως οι τζίροι των φαρμακευτικών δεν είναι τόσο υψηλοί όσο στην υπόλοιπη Ευρώπη. Συνολικά, δε να αναφέρω πως οι φαρμακευτικές εταιρείες μέσω των εισφορών τους και μέσω του κουρέματος των ομολόγων με τα οποία πληρώθηκαν για μια τριετία, εισέφεραν στην ελληνική οικονομία πάνω από 3 δις. ευρώ.
3. Φέτος ο προϋπολογισμός του φαρμάκου είναι στα 2 δισ. ευρώ, ίδιος με πέρσι. Θεωρείτε πως καλύπτονται οι ανάγκες των ασφαλισμένων και ποιο το κόστος για τις εταιρείες;
Κατ αρχήν, η κατά κεφαλή δημόσια δαπάνη των 179 ευρώ στην Ελλάδα σε σχέση με τα 322 ευρώ του ΜΟ της Ε.Ε μας δίνει μία δικαιολογημένη διάσταση της απόστασης από τους εταίρους μας και κατά πόσο καλύπτονται οι ανάγκες των ασφαλισμένων.
Επιπλέον, μέσα στα 2 δις. προβλέπεται η κάλυψη των ανασφάλιστων συμπολιτών μας (350 εκατ. ευρώ), όταν το 2013 το ποσό αντιστοιχούσε στα 2.3 δισ. Καταλαβαίνετε ότι με απλά μαθηματικά ο στόχος αυτός δεν μπορεί να θεωρηθεί βιώσιμος και ενέχει τον κίνδυνο να αποκλειστούν οι πιο ευπαθείς κοινωνικές ομάδες από την πρόσβαση στις θεραπείες τους. Παράλληλα, μέσα σε αυτό το ποσό συμπεριλαμβάνεται το ΦΠΑ (130 εκατ. €) και τα εμβόλια (100 εκατ. €), τα οποία αφορούν σε προληπτική ιατρική και θα πρέπει να αποτελούν ξεχωριστό προϋπολογισμό.
Με δυσκολία και με το μέτρο του clawback που υπολογίζεται το 2014 στα 200 εκατ. ευρώ, τα 2 δισ. ευρώ «τεχνικά» κάλυψαν τις ανάγκες πέρυσι. Όμως, διαπιστώθηκαν σημαντικά προβλήματα κυρίως από τις ελλείψεις στα νοσοκομειακά φάρμακα.
4. Τι νομίζετε ότι θα πρέπει να αλλάξει τα επόμενα χρόνια στην πολιτική φαρμάκου και ποιο ρόλο θα παίξει ο ΣΦΕΕ;
Η πολιτική φαρμάκου αποτελεί κομμάτι της γενικότερης στρατηγικής για την υγεία. Ως εκ τούτου, και για να μπορούμε να μιλάμε για βιωσιμότητα του συστήματος υγείας, το οποίο διασφαλίζει την πρόσβαση των ασθενών σε καινοτόμα φάρμα και θεραπείες, θα πρέπει να έχουμε ένα κοινό σχεδιασμό με το Υπουργείο Υγείας και όλους τους εμπλεκόμενους φορείς ώστε να τεθούν οι μεσοπρόθεσμοι και μακροπρόθεσμοι στόχοι. Χρειάζεται στρατηγικός σχεδιασμός, ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις και εισαγωγή πρακτικών όπως η δημιουργία μητρώων ασθενών, η εφαρμογή των θεραπευτικών πρωτοκόλλων, οι τεχνολογίες αξιολόγησης υγείας (HTA), τα οποία θα οδηγήσουν στον εξορθολογισμό της συνταγογράφησης και ως εκ τούτου τον εξορθολογισμό της δημόσιας φαρμακευτικής δαπάνης γενικότερα.
Σαφώς και θα πρέπει να ελέγχεται η καινοτομία των προϊόντων που εισάγονται στο σύστημα προς αποζημίωση. Θα πρέπει όμως να εξασφαλιστούν οι πόροι ώστε οι ασθενείς να μπορούν έχουν πρόσβαση σε αυτά. Είναι λάθος και κοινωνικά άδικο να πρέπει να καλύπτουν με δικά τους χρήματα θεραπείες που ήδη κυκλοφορούν σε όλο τον κόσμο και καλύπτονται από όλα τα συστήματα υγείας.
Επίσης, θα πρέπει στοχευόμενα η πολιτική για το φάρμακο να βασίζεται στη σωστή και διαφανή πολιτική τιμολόγησης. Όλα αυτά τα χρόνια οι τιμές καθορίζονται από το κράτος και αυτό που θέλουμε είναι να διατηρηθεί ένα σταθερό τιμολογιακό σύστημα. Επιπλέον, να μην καθυστερεί η έκδοση των δελτίων τιμών και να ακολουθείται η νομοθεσία για την άμεση έκδοση και της θετικής λίστας.
Εμείς είμαστε και θα είμαστε στο πλευρό της Πολιτείας. Έχουμε εκπονήσει μελέτες-εργαλεία για το πώς μπορεί να επιτευχθεί αυτό και για το πώς μπορεί το φάρμακο να εισφέρει όχι μόνο στην αναδόμηση του ΕΣΥ αλλά και στην ανάπτυξη της οικονομίας της χώρας.
5. Τα τελευταία τρία χρόνια έχουν “παγώσει” οι επενδύσεις των φαρμακευτικών στην Ελλάδα; Πιστεύετε πως υπάρχει πιθανότητα να αλλάξει αυτό;
Επενδύσεις πάντα γίνονται και από την βιομηχανία και από τις θυγατρικές πολυεθνικών. Να σημειώσω δε πως τα τελευταία χρόνια εισέρρευσαν κεφάλαια στην πραγματική οικονομία για τη συντήρηση της δραστηριότητάς μας και των θέσεων εργασίας. Μόνο για την αντιμετώπιση της ζημιάς από το PSI στην Ελλάδα εισέρρευσαν εκατοντάδες εκατομμυρίων ευρώ για την κεφαλαιακή αναδιάρθρωση των εταιρειών.
Παράλληλα, προετοιμαστήκαμε και για επενδύσεις προκειμένου να υποστηριχθεί η κυκλοφορία των καινοτόμων φαρμάκων. Όμως τώρα διαπιστώνουμε καθυστερήσεις στην ένταξη της καινοτομίας στο σύστημα υγείας και χωρίς να υπάρχει η προβλεψιμότητα λόγω της πορείας των διαπραγματεύσεων της χώρας με τους πιστωτές της, τόσο οι Έλληνες βιομήχανοι όσο και οι μητρικές πολυεθνικές κοιτούν με μεγάλη επιφύλαξη την Ελλάδα.
Πληθώρα νομικών διατάξεων ανά έτος τα τελευταία 4 χρόνια στο χώρο μας αποπροσανατολίζουν τους επιχειρηματίες.
Προβλεψιμότητα και σταθερότητα είναι δύο αξίες που επιζητούν οι επενδυτές για να εμπιστευτούν τα κεφάλαια τους. Χρειάζεται ταχύτητα και άμεσες αποφάσεις και πιστεύω ότι θα γίνει αυτό καθώς είναι μονόδρομος.