Μετά από επτά χρόνια κρίσης, το σύστημα υγείας στην Ελλάδα βρίσκεται σε οριακό σημείο. Η επιλογή της «εύκολης» λύσης των οριζόντιων περικοπών χωρίς ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις και δομικές αλλαγές, έχουν οδηγήσει σε μείωση της φαρμακευτικής δαπάνης πάνω από 60%. Στην πράξη όμως, η μείωση αυτή επετεύχθη μέσω της μετάθεσης του χρηματοδοτικού βάρους στους ασθενείς και στις φαρμακευτικές εταιρίες.
Καθώς το κράτος διαθέτει ολοένα και λιγότερους πόρους για τη φαρμακευτική περίθαλψη, βαίνουν αυξανόμενες η συμμετοχή των ασθενών (από το 9% που ήταν το 2009 η μέση συμμετοχή, ανήλθε στο 32% το 2015) και οι αυτόματες επιστροφές των φαρμακευτικών εταιριών.
Σήμερα:
• Ένα στα τέσσερα φάρμακα που διατίθενται στην αγορά το προσφέρουν δωρεάν οι φαρμακευτικές εταιρείες μέσω των θεσμοθετημένων επιστροφών (clawback και rebates) Ήδη το clawback των φαρμακευτικών επιχειρήσεων προς τον ΕΟΠΥΥ έχει αυξηθεί κατά 42,3% σε σχέση με το 2015. Ταυτόχρονα το νεοεισαχθέν νοσοκομειακό clawback ανήλθε στο πρώτο εξάμηνο του 2016 στο 41% της δαπάνης.
• Άλλο ένα στα τέσσερα, το καλύπτουν οι ασθενείς με τη συμμετοχή τους.
• Μόνο τα δύο στα τέσσερα, καλύπτονται από το κράτος.
Αναπόφευκτα, η υπέρβαση της φαρμακευτικής δαπάνης τίθεται εκτός ελέγχου, γεγονός που επιβεβαιώνει ότι έχουν γίνει λάθος υπολογισμοί. Η προβλεπόμενη δημόσια φαρμακευτική δαπάνη δεν επαρκεί ούτε για τον ΕΟΠΥΥ, ούτε για τα νοσοκομεία.
Έχουμε φτάσει στο άλλο άκρο, με τις συνεχείς περικοπές και μειώσεις δημόσιας δαπάνης, για την υγεία και το φάρμακο, στα χρόνια της κρίσης, όπου σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του ΟΟΣΑ, η δημόσια κατά κεφαλήν φαρμακευτική δαπάνη, είναι 50% κάτω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο.
Συνέπεια της συνεχιζόμενης αυτής πολιτικής, είναι η μεγαλύτερη επιβάρυνση του οικογενειακού προϋπολογισμού για φάρμακα, και η δυσχερέστερη πρόσβαση των ασθενών στις νέες θεραπείες, όπου σύμφωνα με τα προτεινόμενα μέτρα της πολιτείας, οι νέες θεραπείες θα κληθούν να είναι μέχρι και 55% κάτω από τις χαμηλότερες τιμές της Ευρώπης.
Απαιτείται λοιπόν, η άμεση εφαρμογή αξιολόγησης των νέων θεραπειών βάσει μητρώων επιπολασμού της ασθένειας, ώστε αυτές οι θεραπείες:
• είτε να αποζημιώνονται υπό όρους στη θετική λίστα φαρμάκων,
• είτε να αποτελούν δεύτερη ή τρίτη επιλογή, εφόσον υπάρχουν φθηνότερες και καταξιωμένες θεραπείες σύμφωνα με τα θεραπευτικά πρωτόκολλα,
• είτε, να αποζημιώνονται κατόπιν διαπραγμάτευσης, όγκου κατανάλωσης και τιμής, επιμερισμού κινδύνου, κοκ.
Η επιβολή μονομερών και οριζόντιων λύσεων μόνο αρνητικά αποτελέσματα μπορεί να επιφέρει για τον Έλληνα ασθενή, για το σύστημα υγείας και τη βιωσιμότητα των φαρμακευτικών επιχειρήσεων.
Στην πράξη αποθαρρύνεται κάθε πολιτική επενδύσεων αφού τυχόν αύξηση της φαρμακευτικής περίθαλψης θα επιστρέφεται στο κράτος μέσω των επιστροφών και των πληρωμών των ασθενών. Με τις πολιτικές αυτές είναι πολύ δύσκολο να υπάρξει οποιαδήποτε ανάπτυξη.
Και αυτό, τη στιγμή που προτεραιότητα θα έπρεπε να είναι ο Έλληνας ασθενής και η διασφάλιση ότι θα έχει το φάρμακό του, καθώς και η προαγωγή της δημόσιας υγείας.
Ο κλάδος του φαρμάκου εξακολουθεί να στηρίζει και να διασφαλίζει την απρόσκοπτη πρόσβαση των ασθενών στα φάρμακά τους. Οι συνεχόμενες πιέσεις όμως πιθανόν να οδηγήσουν σε ελλείψεις ή/και αποσύρσεις φαρμάκων από την αγορά, με άμεση επίπτωση στη δημόσια υγεία και στην εθνική οικονομία. Επιπλέον μπορεί να οδηγήσουν σε απώλειες θέσεων εργασίας στην αγορά του φαρμάκου.
Ήδη έχουν φανεί οι κοινωνικές επιπτώσεις της κρίσης, καθώς η διασύνδεση των δαπανών με ένα ραγδαία συρρικνούμενο ΑΕΠ, η υποχρηματοδότηση του συστήματος υγείας, η απουσία της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας και η υπολειτουργία της δευτεροβάθμιας έχουν οδηγήσει στην επιδείνωση της πρόσβασης σε ευάλωτες κοινωνικές ομάδες. Και αυτό δεν είναι απλώς ένα ζήτημα της οικονομίας, είναι ζήτημα δημόσιας υγείας.
Το ζητούμενο λοιπόν είναι η δημιουργία ενός σταθερού πλαισίου που θα διασφαλίσει την απρόσκοπτη πρόσβαση των ασθενών στα φάρμακα, θα εξαλείψει τις κοινωνικές ανισότητες και θα προασπίσει τη δημόσια υγεία. Ο ΣΦΕΕ επιμένει στη διαμόρφωση ενός βιώσιμου συστήματος φαρμακευτικής περίθαλψης με στόχο τη βέλτιστη αξιοποίηση των δημόσιων πόρων προς όφελος των ασθενών και του ασφαλιστικού συστήματος με παράλληλη μέριμνα για την ανάπτυξη, την καινοτομία και τις επενδύσεις.
Ως εκ τούτου, η αμοιβαία συνεργασία της πολιτείας με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς καθίσταται πιο επιτακτική από ποτέ για την εξεύρεση κονδυλίων αλλά και για την αναβάθμιση των παρεχόμενων υπηρεσιών υγείας. Έχει έρθει η στιγμή να κάνουμε το επόμενο βήμα για τη δημιουργία και την υλοποίηση ενός στρατηγικού σχεδίου για την υγεία, το οποίο θα αποτελέσει εγγύηση ότι δεν θα ξαναμπεί στην «εντατική», σταθεροποιώντας επιτέλους τα δεδομένα για όλους.
