Νέα

Συνέντευξη στη Β. Κουρλιμπίνη 

– Ο χώρος του φαρμάκου υπέστη σοβαρές περικοπές τα τελευταία χρόνια. Η ετήσια δημόσια φαρμακευτική δαπάνη παραμένει στα δύο δισεκατομμύρια ευρώ, ποσό που δεν επαρκεί για να καλυφτεί η ζήτηση στα φάρμακα. Την ίδια ώρα όμως, ο φαρμακευτικός κλάδος, σύμφωνα με τη μελέτη της Deloitte, αποτελεί πυλώνα ανάπτυξης της οικονομίας, με σημαντικά οφέλη και για τους ασθενείς και για την κοινωνία. Πως συνδυάζονται αυτά τα δύο;

Ο φαρμακευτικός κλάδος και ευρύτερα ο κλάδος της υγείας αποτελεί πυλώνα ανάπτυξης παγκοσμίως, όχι μόνο στην Ελλάδα, όπως άλλωστε διαπιστώνουμε και από την κρίση του COVID.

Είναι γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια η χρηματοδότηση του κλάδου στη χώρα μας υπέστη πιέσεις, με αποτέλεσμα να έχουμε σημαντικές προκλήσεις ως προς τη βιωσιμότητα του συστήματος. Αναντίρρητα, σημαντικό ρόλο είχε η οικονομική κρίση, καθώς την περίοδο μετά το 2010 δόθηκε προτεραιότητα στην άμεση επίτευξη των πιεστικών δημοσιονομικών στόχων.

Το πλαίσιο που τέθηκε προέβλεπε, ωστόσο, την υλοποίηση συγκεκριμένων μεταρρυθμίσεων που θα προσέδιδαν ισορροπία μεταξύ δημοσιονομικού αποτελέσματος και ορθής λειτουργίας της αγοράς. Άρα, η αντίφαση μάλλον προκύπτει από τις αδυναμίες στην πλήρη υλοποίηση εκείνων των παρεμβάσεων που θα θεμελιώσουν την ορθολογική λειτουργία.

Ωστόσο, έχουμε πλέον περάσει στο άλλο άκρο, υπό την έννοια ότι πλέον η συμβολή στη χρηματοδότηση της φαρμακευτικής δαπάνης από τη βιομηχανία και τους ασθενείς φθάνει στα ίδια επίπεδα με τη συμμετοχή του δημοσίου. Άρα έχει έρθει ο καιρός να τεθεί ένα σύγχρονο πλαίσιο δράσης, με βάση το οποίο η δημόσια χρηματοδότηση της αγοράς θα αντιστοιχεί στη σημασία του κλάδου και στις προσδοκίες για τη συμβολή του στην οικονομία.

– Ποια είναι η συμβολή του φαρμάκου στην οικονομία και την απασχόληση;

Αν θέλουμε να απαντήσουμε με απολύτως ποσοτικούς όρους, ο κλάδος του φαρμάκου είναι στρατηγικής σημασίας για τη χώρα μας, με ισχυρό οικονομικό αποτύπωμα.

Με βάση και τα στοιχεία του ΙΟΒΕ, η συνολική συνεισφορά του κλάδου σε όρους ΑΕΠ εκτιμάται σε €6,9 δισ., περίπου 4% του ΑΕΠ, το 2018. Το πολλαπλασιαστικό όφελος καταδεικνύεται αν σκεφτεί κανείς ότι για κάθε €1 προστιθέμενης αξίας των εταιρειών που δραστηριοποιούνται στον κλάδο του φαρμάκου, δημιουργούνται άλλα €3,1 στο σύνολο της ελληνικής οικονομίας.

Ταυτόχρονα, σε όρους απασχόλησης, η συνολική συνεισφορά εκτιμάται σε περίπου 140 χιλιάδες θέσεις εργασίας ή περίπου 4% της συνολικής απασχόλησης. Δηλαδή, κάθε θέση εργασίας στον κλάδο του φαρμάκου υποστηρίζει άλλες 3 ισοδύναμες θέσεις πλήρους απασχόλησης συνολικά στην οικονομία. Συνολικά, η επίδραση στα φορολογικά έσοδα από τη δραστηριότητα του κλάδου φαρμάκου εκτιμάται περίπου στα €1,9 δισ.

Ωστόσο, η συμβολή του κλάδου είναι σημαντικά μεγαλύτερη με όρους ποιοτικούς, αν υπολογίσει κανείς το ευρύτερο κοινωνικό όφελος, όπως για παράδειγμα τα πρόσθετα χρόνια υγιούς ζωής που κερδίζουν οι ασθενείς, αξιοποιώντας την φαρμακευτική καινοτομία, αλλά και το κόστος περίθαλψης που εξοικονομείται όταν οι ασθενείς λαμβάνουν φαρμακευτική αγωγή και δεν οδηγούνται στην, κατά τεκμήριο ακριβότερη, λύση της νοσηλείας.

– Ποιες προοπτικές διαβλέπετε τα επόμενα χρόνια στην ελληνική αγορά του φαρμάκου; Πιστεύετε στις δυνατότητές της;

Βρισκόμαστε σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι, λαμβάνοντας υπόψη τις πιέσεις που έχει δεχτεί ο κλάδος τα τελευταία χρόνια, αλλά και την πίεση της ελληνικής οικονομίας μετά από τα χρόνια της κρίσης και τώρα με τις επιπτώσεις της πανδημίας. Άρα μόνο αισιόδοξοι μπορούμε να είμαστε ως προς τις προοπτικές, λαμβάνοντας υπόψη τις δυνατότητες που έχει ο κλάδος να γυρίσει σελίδα και να δομηθεί στη βάση ενός σύγχρονου συστήματος σε ό,τι αφορά όλα τα στάδια της αλυσίδας αξίας. Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε τη σημαντική παραγωγική δυναμική της χώρας και μάλιστα με έντονο εξαγωγικό χαρακτήρα.

Ταυτόχρονα, με τις ευρύτερες μεταρρυθμίσεις, η χώρα μπορεί να αποτελέσει επενδυτικό προορισμό και για νέες παραγωγικές επενδύσεις, όπως ήδη έχουμε αρχίσει να βλέπουμε περισσότερο στο κομμάτι των υπηρεσιών. Ο ψηφιακός μετασχηματισμός προσφέρει επίσης μία σημαντική ευκαιρία ανάπτυξης – ήδη βλέπουμε σημαντικές πρωτοβουλίες με εξαιρετικές προοπτικές ανάπτυξης στον χώρο των φαρμακείων. Αλλά και στο επίπεδο του μετασχηματισμού του τρόπου προσέγγισης των ασθενών από τις ίδιες τις φαρμακευτικές εταιρείες, οι οποίες αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες διασύνδεσης των ασθενών με το οικοσύστημα της υγείας, με στόχο την επιτάχυνση της θεραπείας τους.

Βεβαίως, σημαντική προϋπόθεση για να επιβεβαιωθούν οι θετικές προοπτικές είναι ο από κοινού προσδιορισμός ενός κοινού πλαισίου στρατηγικής.

– Ποια μέτρα νομίζετε πως πρέπει να λάβει η Πολιτεία για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας του φαρμακευτικού χώρου, την ενίσχυση των επενδύσεων, την επιτάχυνση της εισόδου νέων και καινοτόμων φαρμάκων;

Προκειμένου να σχεδιαστούν οποιεσδήποτε επενδύσεις, είναι κρίσιμο να δομηθεί σε νέες βάσεις και πάλι η σχέση Πολιτείας – Βιομηχανίας, αναγνωρίζοντας κοινούς στόχους και δεσμεύσεις, όπως οι στόχοι συγκράτησης της δαπάνης, αλλά και το όριο στο clawback, καθώς αυτό είναι προς το συμφέρον της Πολιτείας αλλά και βασικό ζητούμενο του επιχειρησιακού σχεδιασμού.

Εν συνεχεία, η Πολιτεία θα πρέπει να αναβαθμίσει τους μηχανισμούς διακυβέρνησης της αγοράς με πρωτοβουλίες όπως η αποσαφήνιση αρμοδιοτήτων, η ενίσχυση της στελέχωσης και των διαδικασιών, η ενδυνάμωση κρίσιμων κρίκων όπως το ΗΤΑ, η διασύνδεση πληροφοριακών συστημάτων αλλά και η αξιοποίηση δεδομένων ώστε να υπάρχει ενιαία και ορθή πληροφόρηση. Από εκεί και πέρα, θα πρέπει να δρομολογηθούν στοχευμένες και ευέλικτες παρεμβάσεις που θα σχετίζονται με την παροχή κινήτρων για επενδύσεις σε Έρευνα και Ανάπτυξη, σε κλινικές μελέτες, σε μονάδες παραγωγής, σε ψηφιακό μετασχηματισμό.

Η πρόσβαση των ασθενών σε νέα και καινοτόμα φάρμακα είναι ύψιστης σημασίας και θα υποστηριχθεί βεβαίως από τις προαναφερθείσες παρεμβάσεις, αλλά και από νέα μοντέλα διαχείρισης, όπως για παράδειγμα από τη δημιουργία ξεχωριστών εργαλείων χρηματοδότησης που θα πριμοδοτούν την τεκμηριωμένη καινοτομία.