Νέα

Άρθρο του κου Πασχάλη Αποστολίδη, Προέδρου ΣΦΕΕ στη Ναυτεμπορική, 25 Οκτωβρίου 2016

H επταετία που πέρασε ήταν η πλέον δύσκολη και κρίσιμη για την ελληνική οικονομία και την κοινωνία. Παρά τη σημαντική συνεισφορά του, ο κλάδος του φαρμάκου έχει δεχθεί ασύμμετρες πιέσεις στο πλαίσιο των μνημονιακών παρεμβάσεων, καθώς τα μέτρα που λήφθηκαν έχουν επικεντρωθεί δυσανάλογα στο φάρμακο, τη στιγμή που τα φάρμακα αποτελούν μόνο το 20% της συνολικής φαρμακευτικής δαπάνης στην Ελλάδα, και περιορίζονται σε μειώσεις τιμών. Η Πολιτεία επιπλέον διαμορφώνει τη φαρμακευτική της πολιτική βασιζόμενη στις επιστροφές των εταιριών και τη συμμετοχή των ασθενών, τη στιγμή που ούτε οι μεν ούτε οι δε είναι πλέον δυνατόν να σηκώσουν αυτό το βάρος. Όπως φαίνεται, τα μέτρα που έχουν ληφθεί μέχρι τώρα δεν έχουν το επιθυμητό αποτέλεσμα. Η Ελλάδα αντιμετωπίζει τις επιπτώσεις από την εφαρμογή αποτυχημένων πολιτικών, οι οποίες δεν κατάφεραν να εξασφαλίσουν καθολική και ισότιμη πρόσβαση στο φάρμακο, σταθερότητα και βιωσιμότητα του συστήματος της Δημόσιας Υγείας, όπως παραδέχθηκε πρόσφατα δημόσια και η ίδια η ηγεσία του Υπουργείου Υγείας. Οι προϋπολογισμοί δεν είναι επαρκείς, το σύστημα δεν είναι βιώσιμο και απαιτείται στρατηγικό σχέδιο και διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις για να εξομαλυνθούν οι ανισότητες στη Δημόσια Υγεία.

Η φαρμακευτική δαπάνη έχει μειωθεί κατά 65% σε σχέση με τα επίπεδα προ κρίσης. Στην πράξη, όμως, η μείωση αυτή επετεύχθη μέσω της μετάθεσης του χρηματοδοτικού βάρους στους ασθενείς και στις φαρμακευτικές εταιρίες. Δηλαδή από τη μία το Κράτος διαθέτει ολοένα και λιγότερους πόρους για τη φαρμακευτική περίθαλψη και από την άλλη αυξάνει τη συμμετοχή των ασθενών (από το 9% που ήταν το 2009 η μέση συμμετοχή, ανήλθε στο 32% το 2015), αλλά και τα ποσοστά των αυτόματων επιστροφών από τις φαρμακευτικές εταιρίες. Με άλλα λόγια σήμερα ένα στα τέσσερα φάρμακα που διατίθενται στην αγορά το προσφέρουν δωρεάν οι φαρμακευτικές εταιρίες μέσω των θεσμοθετημένων επιστροφών (clawback και rebates), ένα στα τέσσερα το καλύπτουν οι ασθενείς με τη συμμετοχή τους και τα άλλα δύο στα τέσσερα καλύπτονται από το κράτος.

Παράλληλα, η υπέρβαση της φαρμακευτικής δαπάνης είναι εκτός ελέγχου, πράγμα που επιβεβαιώνει ότι έχουν γίνει λάθος υπολογισμοί. Καθώς προχωράμε προς το τελευταίο τρίμηνο του έτους είναι ολοφάνερο ότι η δημόσια φαρμακευτική δαπάνη για τον ΕΟΠΥΥ και τα νοσοκομεία δεν επαρκεί. Πιο συγκεκριμένα ο μηχανισμός αυτόματων επιστροφών (clawback) των φαρμακευτικών επιχειρήσεων προς τον ΕΟΠΥΥ έχει αυξηθεί κατά 42.3% από το αντίστοιχο του 2015 (το clawback είναι εκτός ελέγχου). Ταυτόχρονα, το νεοεισαχθέν νοσοκομειακό clawback ανέρχεται στο πρώτο εξάμηνο του 2016 στο 41% της δαπάνης (δηλαδή 4 στα 10 φάρμακα είναι δωρεάν από τις φαρμακευτικές εταιρίες).

Παρά τις δύσκολες συνθήκες που αντιμετωπίζει ο κλάδος του φαρμάκου, εξακολουθεί να στηρίζει και να διασφαλίζει την απρόσκοπτη πρόσβαση των ασθενών στα φάρμακά τους. Ο ΣΦΕΕ και οι εταιρίες – μέλη συνεχίζουν ακόμη να επενδύουν, αλλά οι συνεχόμενες πιέσεις πιθανόν να οδηγήσουν σε ελλείψεις και αποσύρσεις φαρμάκων από την αγορά, με άμεση επίπτωση στη Δημόσια Υγεία και στην Εθνική Οικονομία, αλλά κι επιπλέον θα οδηγήσουν σε απώλειες θέσεων εργασίας στην αγορά του φαρμάκου. Έχει έρθει η στιγμή να κάνουμε το επόμενο βήμα για τη δημιουργία και την υλοποίηση ενός Στρατηγικού Σχεδίου για την Υγεία, το οποίο θα αποτελέσει εγγύηση ότι δεν θα ξαναμπεί στην «εντατική», σταθεροποιώντας επιτέλους τα δεδομένα για όλους.

Η λειτουργία ενός βιώσιμου συστήματος Υγείας με υψηλού επιπέδου υπηρεσίες, περνάει μέσα από τον εξορθολογισμό του και την υλοποίηση σημαντικών διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, με σαφή προσανατολισμό στην υιοθέτηση σύγχρονων πρακτικών ελέγχου και αξιολόγησης δαπανών, αλλά και με έμφαση στην αποτελεσματικότητα του Συστήματος και στην ανάπτυξη του δικτύου πρωτοβάθμιας φροντίδας. Σε αυτήν τη βάση ο ΣΦΕΕ έχει προτείνει ρεαλιστικές λύσεις, γιατί η κρίση σημαίνει ταυτόχρονα και ευκαιρία για απαλλαγή από όλες τις παθογένειες που οδήγησαν τη χώρα μας στην κατάσταση που βρίσκεται σήμερα.

Κατ’ αρχήν θα πρέπει να αντιμετωπίσουμε το πλήγμα που έχει επιφέρει η κρίση την τελευταία επταετία στην φαρμακευτική δαπάνη. Οι πόροι είναι περιορισμένοι και χρειάζεται να γίνει ορθολογική χρήση. Για την εξοικονόμηση πόρων, αλλά και την αναβάθμιση των παρεχόμενων υπηρεσιών υγείας, είναι επιτακτική ανάγκη η υλοποίηση δομικών αλλαγών όπως:

• η αποτελεσματική εφαρμογή κι αξιοποίηση της ηλεκτρονικής συνταγογράφησης για την εκπόνηση της φαρμακευτικής πολιτικής,
• η θέσπιση θεραπευτικών πρωτοκόλλων και μητρώων ασθενών,
• ο αποτελεσματικός έλεγχος της ζήτησης (όγκος συνταγών)
• η εφαρμογή ενός απλοποιημένου συστήματος τιμολόγησης και αποσύνδεσης από το σύστημα αποζημίωσης,
• η εφαρμογή μέτρων ελέγχου δαπάνης και σε άλλα κέντρα κόστους
• η ενεργοποίηση της επιτροπής διαπραγμάτευσης,
• η θέσπιση κινήτρων για ενίσχυση της χρήσης των γενοσήμων,
• η αξιολόγηση των τεχνολογιών υγείας,
• η ενίσχυση της Πρωτοβάθμιας Περίθαλψης,
• η μείωση χρόνου νοσηλείας, σύμφωνα με τις Διεθνείς Ιατρικές Πρακτικές,
• η συμμετοχή των ασθενών βάσει εισοδηματικών κριτηρίων.

Επιπλέον, βασική προϋπόθεση της προσπάθειας εξορθολογισμού είναι και η σταδιακή και προγραμματισμένη διευθέτηση των συσσωρευμένων εκκρεμοτήτων του Δημοσίου προς τις εταιρίες του κλάδου, οι οποίες ξεπερνούν τα 1,1 δις ευρώ. Σε αυτό το πλαίσιο, η πρόσφατη καταβολή μέρους των οφειλών αυτών, αλλά και η εκφρασμένη πρόθεση της Πολιτείας για εξορθολογισμό κινούνται σε θετική κατεύθυνση.

Προτείνουμε, τέλος, την άμεση αύξηση των κονδυλίων για την ανεπαρκή δημόσια φαρμακευτική δαπάνη ή εναλλακτικά την έμμεση αύξηση μέσω: εξαίρεσης από τον προϋπολογισμό του ΕΟΠΥΥ του ποσού που προορίζεται για εμβόλια, καθώς αφορά σε πρόληψη, αλλά και του ποσού που προορίζεται για τους ανασφάλιστους και άπορους. Στην ίδια λογική, χρειάζεται να αφαιρεθεί από τη δαπάνη των Νοσοκομείων του ποσού που αφορά σε συγκεκριμένα νοσήματα, η ζήτηση των οποίων είναι απολύτως ρυθμισμένη και ελεγχόμενη από την Πολιτεία.

Η επόμενη διετία διαγράφεται κρίσιμη, αποτελώντας πρόκριμα για το μέλλον σε κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο. Ο τομέας της Υγείας άλλωστε αποτελεί τομέα άρρηκτα συνδεδεμένο με τον πυρήνα του κοινωνικού κράτους, αυτού που διασφαλίζει την ισότιμη και απρόσκοπτη πρόσβαση στις αναγκαίες θεραπείες μέσα από ένα βιώσιμο σύστημα Υγείας. Με το βλέμμα στο μέλλον λοιπόν, έχουμε την ευκαιρία να δημιουργήσουμε ένα περιβάλλον αισιοδοξίας, που θα εμπνέει και θα εμπνέεται από τις ιδιαίτερες δυνατότητες και ικανότητες που διαθέτει ο τόπος μας και οι άνθρωποι του. Ο φαρμακευτικός κλάδος είναι ένας τομέας στον οποίο μπορούμε και πρέπει να επενδύσουμε. Αρκεί να αντιμετωπίσουμε τις προκλήσεις που έχουμε μπροστά μας άμεσα, με σχέδιο και σύμπνοια.