Νέα

Άρθρο του κου Μιχάλη Χειμώνα Γενικού Διευθυντή ΣΦΕΕ, στο ieidiseis.gr, 25.04.2024

Η οικονομική κρίση επηρέασε σημαντικά τις δαπάνες υγείας και φαρμάκου στην Ελλάδα. Κατά την περίοδο 2012-2023, ακολουθώντας της τάσεις της Ευρωπαϊκής αγοράς, η φαρμακευτική δαπάνη αυξήθηκε κατά 65%, ενώ η δημόσια χρηματοδότηση μειώθηκε κατά 23%. Η σημαντική υποχώρηση στη χρηματοδότηση δημιούργησε ένα μεγάλο κενό που μεταφράστηκε σε τεράστιες επιβαρύνσεις για τη φαρμακοβιομηχανία, αλλά και σε αύξηση της συμμετοχής των ασθενών. Οι παρεμβάσεις της Πολιτείας στον τομέα της υγείας επικεντρώθηκαν κυρίως στον εξορθολογισμό της φαρμακευτικής δαπάνης μέσω της εφαρμογής πολιτικών περιορισμού του κόστους, όπως τη μείωση των τιμών των φαρμάκων, τις αλλαγές στην πολιτική αποζημίωσης, αύξηση των κοινωνικών παροχών αλλά και την εισαγωγή μηχανισμών αυτόματων επιστροφών (clawback) και υποχρεωτικών εκπτώσεων (rebate).Το τελευταίο μέτρο των υποχρεωτικών επιστροφών χρησιμοποιήθηκε για να καλύψει το κενό της Πολιτείας.

Το 2023, η συνολική αξία των αποζημιωμένων δαπανών, εξαιρουμένων των συμμετοχών των ασθενών, εκτιμάται σε 6,4 δισ. ευρώ. Από αυτή τη δαπάνη, η κυβέρνηση κάλυψε το μικρότερο μέρος (2,8 δισ. ευρώ), με τη βιομηχανία να επιστρέφει το υπόλοιπο ποσό, 3,6 δισ. ευρώ, μέσω υποχρεωτικών επιστροφών (clawback και rebate). Να σημειωθεί ότι η Ελλάδα έχει μεταξύ των χαμηλότερων τιμών φαρμάκων στην ΕΕ και οι αυξήσεις τιμών απαγορεύονται από τον νόμο. Ειδικά στο νοσοκομειακό περιβάλλον, που θεωρείται εντελώς ελεγχόμενο περιβάλλον, το επίπεδο των συνολικών επιστροφών υπερβαίνει το 70% στις συνολικές τιμολογημένες πωλήσεις από φαρμακευτικές εταιρείες, θέτοντας σε κίνδυνο τη βιωσιμότητα του κλάδου, αλλά και την εισαγωγή καινοτόμων φαρμάκων για απειλητικές για τη ζωή ασθένειες.

Η διαφοροποίηση στη χρηματοδότηση από το κράτος και η επέκταση των κλειστών υπό-προϋπολογισμών έχουν προκαλέσει σημαντικές ανισότητες στις επιστροφές φαρμάκων ανά κανάλι, ιδίως σε σχέση με τα φάρμακα υψηλού κόστους και τα νοσοκομεία, τα οποία αποτελούν τα κύρια κανάλια διανομής για καινοτόμα φάρμακα.

Ως μέρος των πρωτοβουλιών του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΤΑΑ), η Ελληνική Πολιτεία εξασφάλισε χρηματοδότηση 250 εκατ. ευρώ για τα έτη 2021-2023 και επιπλέον 150 εκατ. ευρώ για τα έτη 2024-2025, με στόχο τον συμψηφισμό του clawback με παραγωγικές δαπάνες και δαπάνες έρευνας και ανάπτυξης (Ε&Α). Αυτό το εργαλείο έχει αποδειχθεί αναποτελεσματικό για τις Κλινικές Μελέτες, καθώς το 95% των κεφαλαίων διοχετεύεται σε επενδύσεις παραγωγής.

Παράλληλα, σύμφωνα με το ΤΑΑ, η Ελληνική Κυβέρνηση ανέλαβε την υποχρέωση να μειώσει τα επίπεδα clawback κατά 50 εκατ. ευρώ το 2021, κατά 150 εκατ. ευρώ το 2022, κατά 300 εκατ. ευρώ το 2023 και κατά 400 εκατ. ευρώ το 2024. Σε περίπτωση που δεν τηρηθεί αυτή η δέσμευση, η κυβέρνηση θα υποχρεούται να προσθέτει αντίστοιχα ποσά στον φαρμακευτικό προϋπολογισμό κάθε χρόνο, με συνολικό ύψος έως και 900 εκατ. ευρώ.

Η συνολική συνεισφορά του φαρμακευτικού κλάδου στην ελληνική οικονομία είναι σημαντική, αλλά οι μηχανισμοί clawback και rebate αποτελούν σημαντικό οικονομικό βάρος για τις επιχειρήσεις του κλάδου. Η συνολική επίδραση του φαρμακευτικού κλάδου στην ελληνική οικονομία, σε όρους ΑΕΠ να εκτιμάται σε 6,2 δισ. ευρώ (3,3% του ΑΕΠ). Η συνολική συνεισφορά στην απασχόληση εκτιμάται σε 108.000 θέσεις εργασίας, ενώ η επίδραση στα φορολογικά έσοδα από τη δραστηριότητα του φαρμακευτικού κλάδου εκτιμάται περίπου στα 1,7 δισ. ευρώ. Ταυτόχρονα, τα τελευταία 11 χρόνια, οι εταιρείες-μέλη του ΣΦΕΕ έχουν συνεισφέρει περισσότερα από 18,1 δισ. ευρώ μέσω υποχρεωτικών επιστροφών, καλύπτοντας την έλλειψη δημόσιων πόρων και εξασφαλίζοντας συνεχή πρόσβαση των ασθενών στις θεραπείες

Δράσεις 2024 και επόμενα βήματα

H Τράπεζα της Ελλάδος προβλέπει επιτάχυνση του ρυθμού ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας για το 2024 και 2025, και εν συνεχεία μικρή κάμψη το 2026. Πιο συγκεκριμένα, ο ρυθμός ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας το 2023 αναμένεται στο 2,4%, επιταχυνόμενος οριακά στο 2,5% το 2024 και το 2025, και να μειωθεί στο 2,3% το 2026. Αυτή η πρόβλεψη παρέχει στην Ελληνική Κυβέρνηση τον δημοσιονομικό χώρο που χρειάζεται για να επενδύσει σε μια βιώσιμη υγειονομική περίθαλψη, λαμβάνοντας υπόψη τις ανάγκες του Έλληνα ασθενή και τις νέες καινοτόμες θεραπείες που εισέρχονται στο Εθνικό Σύστημα Υγείας.

Επιπλέον, δεδομένου ότι τα κονδύλια του RRF (Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας) θα ολοκληρωθούν το 2025 και από το 2024 θα ισχύουν νέοι δημοσιονομικοί κανόνες σε όλες τις οικονομίες της ΕΕ, υπάρχει άμεση ανάγκη να εξασφαλιστεί επαρκής δημόσια χρηματοδότηση.

Εντός του πρώτου μήνα των νέων καθηκόντων του, ο Υπουργός Υγείας ανακοίνωσε μια σειρά μέτρων για τη στήριξη της φαρμακοβιομηχανίας και τη μείωση του κενού μεταξύ της δημόσιας φαρμακευτικής χρηματοδότησης και των συνολικών υποχρεωτικών επιστροφών του κλάδου:

α) Δεσμεύτηκε για πρόσθετη χρηματοδότηση της δημόσιας φαρμακευτικής δαπάνης.

β) Δεσμεύτηκε να προχωρήσει στην εφαρμογή συγκεκριμένων διαρθρωτικών μέτρων για τον έλεγχο της φαρμακευτικής δαπάνης μέσω ψηφιακών εργαλείων.

Αναμένουμε την ενίσχυση της χρηματοδότησης από την Πολιτεία κατά €370 εκατ. για το 2024, όπως προανήγγειλε ο Υπουργός Υγείας. Ωστόσο η μείωση των επιστροφών θα γίνει εφικτή μόνο εφόσον εφαρμοστούν ουσιαστικά μέτρα ελέγχου και περιορισμού της ζήτησης.

Ο ΣΦΕΕ έχει προτείνει τις ακόλουθες ενέργειες:

• Διατήρηση σταθερών εισφορών δημοσίων οικονομικών μετά το 2025, προκειμένου να καλυφθεί το μεγάλο κενό, διατηρώντας παράλληλα τη συνυπευθυνότητα μεταξύ Κράτους και Βιομηχανίας.
• Επιδίωξη της σύγκλισης των αποδόσεων μεταξύ των τριών καναλιών σε μέσο ποσοστό απόδοσης 38% (2020 ως έτος βάσης).
• Αύξηση της διείσδυσης των γενοσήμων και βιοομοειδών για τη χρηματοδότηση της καινοτομίας.
• Διασφάλιση της εισαγωγής νέων καινοτόμων φαρμάκων με τη σύσταση πρόσθετου Ταμείου Καινοτομίας.
• Δημιουργία και επέκταση θεραπευτικών πρωτοκόλλων και μητρώων ασθενών και χρήση ψηφιακών εργαλείων για τη βελτίωση των ελέγχων και την αύξηση της αποτελεσματικότητας των επενδύσεων.
• Τροποποίηση των κινήτρων για τον μηχανισμό συμψηφισμού clawback ώστε να γίνουν πιο ελκυστικές για διεθνείς εταιρείες οι επενδύσεις σε κλινικές μελέτες.
• Στόχος είναι η υπογραφή Μνημονίου Συνεργασίας μεταξύ του ΣΦΕΕ και της Κυβέρνησης για τη διασφάλιση της διαφάνειας, της προβλεψιμότητας και της πρόσβασης σε καινοτόμες θεραπείες.

Ο δρόμος προς μία βιώσιμη πολιτική υγείας και φαρμάκου στην Ελλάδα είναι περίπλοκος, αλλά οι προτεινόμενες δράσεις αποτελούν βήματα προς τη σωστή κατεύθυνση. Η συνεργασία μεταξύ κυβέρνησης και βιομηχανίας είναι ουσιαστική για την επίτευξη βιώσιμων λύσεων που θα εξυπηρετούν τις ανάγκες της κοινωνίας και της οικονομίας.