Έλεγχος και διαφάνεια στη διακίνηση φαρμάκων
Άρθρο Προέδρου ΣΦΕΕ, κ. Ολύμπιου Παπαδημητρίου στην εφημερίδα Παραπολιτικά, 13/07/2024
Οι ελλείψεις φαρμάκων αποτελούν ένα σοβαρό διαχρονικό πρόβλημα παγκοσμίως αλλά και σε ολόκληρη την Ευρώπη κυρίως λόγω ελλείψεων σε πρώτες ύλες, το οποίο εντάθηκε μετά την πανδημία της COVID-19. Τα 44 εργοστάσια παραγωγής φαρμάκων στην Ελλάδα εξασφαλίζουν την παραγωγή σε γενικές γραμμές σε φθηνά ή και καθιερωμένα φάρμακα, με την προϋπόθεση ότι υπάρχουν διαθέσιμες πρώτες ύλες.
Τα προβλήματα ελλείψεων παρατηρούνται κυρίως σε πρωτότυπα φάρμακα, τα οποία γίνονται στόχος παράλληλων εξαγωγών λόγω των χαμηλών τιμών με τις οποίες διατίθενται στην Ελλάδα σε σχέση με τις άλλες Ευρωπαϊκές χώρες. Άλλη σημαντική αιτία ελλείψεων είναι η μικρή διαθεσιμότητα πρώτων υλών διεθνώς, κυρίως καθιερωμένων φαρμάκων. Έχει επανειλημμένα συζητηθεί η εξάρτηση της Ευρώπης σε πρώτες ύλες από μεγάλες ασιατικές χώρες και γι’ αυτό τελευταία γίνεται προσπάθεια να δοθούν περισσότερα κίνητρα για παραγωγή στην Ευρώπη.
Όσον αφορά στα πρωτότυπα φάρμακα (εντός πατέντας) πάντως, έχουμε από τις χαμηλότερες τιμές σε όλη την Ευρώπη. Να θυμίσουμε ότι, οι αρχικές τιμές για τα πρωτότυπα φάρμακα, καθώς και για αυτά που έχουν χάσει την προστασία τους, κυμαίνονται στο μέσο όρο των 2 χαμηλότερων τιμών στην Ευρωζώνη. Επιπλέον, εδώ και χρόνια απαγορεύονται δια νόμου οι αυξήσεις των τιμών στα φάρμακα. Το αποτέλεσμα αυτής της πολιτικής, για παράδειγμα, είναι ότι οι μεσοσταθμικές τιμές των προϊόντων εντός πατέντας που βρίσκονται στο ράφι του φαρμακείου είναι στο μισό του μέσου όρου της ΕΕ και ακόμη και στο 1/5 της τιμής στη Γερμανία και την Αυστρία. Για παράδειγμα, ένα πρωτότυπο φάρμακο που στην Ελλάδα κοστίζει περίπου 10 ευρώ στο ράφι του φαρμακείου, η μέση τιμή του στην Ευρώπη ανέρχεται σε περίπου 21 ευρώ, ενώ στη Γερμανία φτάνει τα 48 ευρώ.
Είναι στη σωστή κατεύθυνση η πρόσφατη απόφαση του Υπουργείου Υγείας να γίνουν αναπροσαρμογές τιμών σε κάποια φάρμακα που βρίσκονται σε τιμές κάτω από τον Μ.Ο. των 2 χαμηλότερων της Ευρωζώνης, αφού πολλά από αυτά όταν επιβαρύνονται και από τις δυσβάστακτες υποχρεωτικές επιστροφές (rebate & clawback) που ξεπερνούν το 50%, είναι ζημιογόνα. Αυτές οι στοχευμένες κινήσεις θα βοηθήσουν στην διατήρηση κάποιων φαρμάκων στην αγορά και έτσι θα αποφευχθεί η εισαγωγή τους από το ΙΦΕΤ σε πολύ ψηλότερες τιμές ή η αντικατάστασή τους από πολύ ακριβότερα φάρμακα.
Από την άλλη πλευρά, ο ΕΟΦ για να εξασφαλίσει την επάρκεια φαρμάκων προς διαφύλαξη της Δημόσιας Υγείας εκδίδει κατά καιρούς οδηγίες για απαγόρευση εξαγωγών μικρής διάρκειας.
Ο ΣΦΕΕ έχει κάνει συγκεκριμένες προτάσεις στο Υπουργείο με κύριο άξονα τη διαφάνεια και τον έλεγχο της διακίνησης του φαρμάκου. Εμείς έχουμε κάνει βήματα προς την αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος και συγκεκριμένα από το 2016 οι φαρμακευτικές επιχειρήσεις δηλώνουν καθημερινά στον ΕΟΦ τις πωλήσεις ανά κωδικό και ΑΦΜ πελάτη. Έτσι, η εποπτεύουσα αρχή έχει πλήρη διαφάνεια στο δικό μας κρίκο της αλυσίδας πουν θα έπρεπε να συνδυάζεται με ελέγχους σε όλη την αλυσίδα.
Σύμφωνα με την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (ΕΕ) για την αναθεώρηση της Ευρωπαϊκής Φαρμακευτικής Νομοθεσίας προβλέπεται η υποχρέωση των φαρμακευτικών εταιριών να ενημερώνουν για ελλείψεις 6 μήνες πριν για όλα τα φάρμακα (τώρα είναι 3 μήνες), η κατάρτιση σχεδίων πρόληψης ελλείψεων για όλα τα φάρμακα, καθώς και η ανάπτυξη καταλόγου της ΕΕ με τα κρίσιμα φάρμακα σε ευρωπαϊκό αλλά και τοπικό επίπεδο. Παράλληλα, δεν χρειάζεται να ανακαλύψουμε τον τροχό. Η ΕΕ έχει ήδη στα χέρια της ένα πολύ σημαντικό εργαλείο, το EMVS, το οποίο μπορεί κάλλιστα να επεκτείνει τη λειτουργία του στο μέλλον μετατρέποντάς το σε ένα ευρωπαϊκό σύστημα πρόληψης, αναφοράς και μείωσης των ελλείψεων. Επίσης, θα ήταν χρήσιμο να αυξηθεί η πρόβλεψη της ζήτησης συγκεκριμένων θεραπειών μέσω της έγκαιρης παροχής επιδημιολογικών δεδομένων από το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νοσημάτων (ECDC). Για παράδειγμα, εάν είχαμε προβλέψει την αύξηση των αναπνευστικών ιώσεων το χειμώνα που μας πέρασε, πιθανότατα δεν θα είχαμε τόσες ελλείψεις σε εισπνεόμενα.
Στη χώρα μας το Υπουργείο Υγείας έκανε πρόσφατα ένα σημαντικό θετικό βήμα και έχει αρχίσει να λειτουργεί το Ηλεκτρονικό Σύστημα Παρακολούθησης Διακίνησης Φαρμάκων (ΗΣΠΑΔΙΦ), το οποίο παρακολουθεί το απόθεμα και τη διακίνηση επιλεγμένων φαρμακευτικών σκευασμάτων στην αγορά. Πρόκειται για έναν αριθμό φαρμάκων κρίσιμων, υπό έλλειψη και εξαγώγιμων.
Ο ΣΦΕΕ και οι εταιρείες μέλη του – Διεθνείς και Ελληνικές – καταβάλουν συνεχείς προσπάθειες, ώστε να εξασφαλίζεται η πρόσβαση των Ελλήνων ασθενών στις απαραίτητες θεραπείες, καθώς η διασφάλιση της Δημόσιας Υγείας αποτελεί ύψιστη προτεραιότητα πάντα σε στενή συνεργασία με τους φορείς της Πολιτείας.
