Συνέντευξη στη Βίκυ Κουρλιμπίνη
– Λόγω της πανδημίας, τα βλέμματα στράφηκαν στη φαρμακευτική αγορά, στις εξελίξεις για το εμβόλιο και τη θεραπεία της Covid-19. Στην Ελλάδα ο κλάδος του φαρμάκου έχει σήμερα τη δυναμική που του αναλογεί;
Η συμβολή της φαρμακοβιομηχανίας είναι καθοριστική στην δημόσια Υγεία, αλλά και στην έρευνα και την ανάπτυξη, στις επενδύσεις και την οικονομία της χώρας. Παρά τις τεράστιες δυνατότητες του κλάδου όμως, το αναπτυξιακό δυναμικό του συνεχίζει να παραμένει εγκλωβισμένο σε μια στείρα και κοντόφθαλμη πολιτική που στηρίζει τη βιωσιμότητα του συστήματος υγείας στους μηχανισμούς υποχρεωτικών επιστροφών, και υποβαθμίζοντας την ανάγκη για ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις.
Η υποχρηματοδότηση του συστήματος υγείας, η έλλειψη διαφάνειας, η φοροεισπρακτική πολιτική που εδώ και χρόνια ακολουθείται, και, το κυριότερο, η αδυναμία ελέγχου της πορείας της φαρμακευτικής δαπάνης οδηγεί στην άνευ ορίων επιβάρυνση των φαρμακευτικών εταιριών, βάλλοντας ευθέως κατά της βιωσιμότητας και της αναπτυξιακής προοπτικής τους, με ότι αυτό συνεπάγεται για τους ασθενείς, την απασχόληση, τις επενδύσεις.
Δεδομένης της υποχρηματοδότησης, η ταυτόχρονη πλημμελής εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων που έχουν ψηφιστεί, δεν επιτρέπει τον εξορθολογισμό του συστήματος, δεν διευκολύνει την είσοδο καινοτόμων φαρμάκων για τους Έλληνες ασθενείς, ενώ ταυτόχρονα απωθεί την προσέλκυση καίριων επενδύσεων στην παραγωγή, την έρευνα και την καινοτομία.
Αφενός η ολοένα και αυξανόμενη υπέρβαση της δαπάνης αποτελεί περίτρανη απόδειξη ότι η δαπάνη δεν επαρκεί να καλύψει τις πραγματικές ανάγκες του πληθυσμού, αφετέρου είναι ξεκάθαρο πως το κράτος βολεύεται με το να μετακυλίει την υπέρβαση στους ασθενείς και τις φαρμακευτικές εταιρίες. Βεβαίως clawback υπάρχει σε πολλές χώρες, αλλά μόνο στην Ελλάδα είναι τόσο υψηλό και μόνο στην Ελλάδα δεν έχει κάποιο όριο!
Σε πέντε διαδοχικές εκθέσεις της Ευρωπαϊκής Εποπτείας (Enhanced Surveillance Reports) επισημαίνεται πως ο μηχανισμός υποχρεωτικών επιστροφών (clawback), στην παρούσα του μορφή, εμφανίζεται να θέτει κινδύνους για τη βιομηχανία (επιχειρηματικός κίνδυνος), το ευρύτερο οικοσύστημα (ηθικός κίνδυνος), καθώς και τα δημόσια οικονομικά (δημοσιονομικός κίνδυνος). Βλέπουμε πως και στην πρόσφατη έκθεση της επιτροπής Πισσαρίδη για το νέο αναπτυξιακό μοντέλο της χώρας γίνεται ειδική αναφορά στις μεταρρυθμίσεις για μία βιώσιμη φαρμακευτική πολιτική με στόχο να ενισχυθεί το αναπτυξιακό δυναμικό του κλάδου, αλλά και στην έννοια της συνυπευθυνότητας στην εξέλιξη της δαπάνης. Η κατεύθυνση που δίνουν τα επίσημα όργανα (ευρωπαϊκά και εθνικά) αφορά στον επαναπροσδιορισμό της φαρμακευτικής δαπάνης, στην εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων και στην θεσμοθέτηση κινήτρων για την προσέλκυση επενδύσεων στους τομείς της έρευνας και ανάπτυξης προϊόντων και υλοποίησης κλινικών μελετών. Ευελπιστούμε πως η Κυβέρνηση θα τα λάβει υπόψη της στο σχεδιασμό της φαρμακευτικής πολιτικής.
Η χώρα μας διαθέτει όλα τα εχέγγυα: υψηλού επιπέδου επιστημονικό δυναμικό, εξαιρετικούς γιατρούς, αρκετές αξιοπρεπείς υποδομές, σημαντικά πανεπιστημιακά νοσοκομεία, ιδανικό κλίμα, για να προσελκύσει τις επενδύσεις που δικαιούται στην κλινική έρευνα. Αρκεί να αναφέρω για τις κλινικές μελέτες πως σε ένα μετριοπαθές σενάριο, δηλαδή να φτάσουμε τον Ευρωπαϊκό Μ.Ο., μπορούμε να προσελκύσουμε επενδύσεις 250 εκατ. σε ετήσια βάση και να επιτύχουμε 1,1 δισ. αύξηση του ΑΕΠ, 270 εκατ. αύξηση στα φορολογικά έσοδα και 23.000 νέες θέσεις εργασίας. Υπό την προϋπόθεση ότι θα κάνουμε αυτά που απαιτούνται, δεδομένου πως ο ανταγωνισμός είναι ισχυρός και κανείς δεν θα μας περιμένει…
– Ποιά εκτιμάται φέτος πως θα η επιβάρυνση των φαρμακευτικών από το clawback και το rebate;
Φέτος υπήρξαν επαναλαμβανόμενες εξαγγελίες για μείωση των υποχρεωτικών επιστροφών για τη βιομηχανία σε σχέση με την περυσινή χρονιά. Όμως φαίνεται να παραμένουν εξαγγελίες δεδομένου πως η αδιάψευστη γλώσσα των αριθμών οδηγεί σε άλλες διαπιστώσεις.
Αν το 1,8 δισ. που επέστρεψε η φαρμακοβιομηχανία το 2019 φάνταζε ανώτατο όριο, για το 2020 εκτιμάται ότι το σύνολο των επιβαρύνσεων θα ξεπεράσει το ποσό των 2 δισ. Η βιωσιμότητα εταιρειών αλλά κυριότερα συγκεκριμένων καθιερωμένων πολύτιμων φαρμάκων ή μελλοντικών πολυαναμενόμενων θεραπειών απειλείται ευθέως.
Θα πρέπει να μπει ένα όριο στο ύψος του clawback, όπως γίνεται σε πολλές άλλες χώρες. Ευελπιστούμε ότι η Κυβέρνηση θα συνειδητοποιήσει την αβίωτη πραγματικότητα που έχει επιβάλλει στον κλάδο και να δεσμευτεί σύντομα πως λόγια και έργα θα πρέπει να συγκλίνουν και όχι να βρίσκονται σε παράλληλους κόσμους.
– Ο ΣΦΕΕ έχει καταθέσει ολοκληρωμένες και ρεαλιστικές προτάσεις για μια βιώσιμη πολιτική φαρμάκου με επίκεντρο τον ασθενή. Κατά πόσο αυτές έχουν εισακουστεί;
Κάποια βήματα όπως η αυτονόητη εξαίρεση των εμβολίων και ο συμψηφισμός των επενδύσεων σε κλινική έρευνα με ποσά από το clawback (δηλαδή τις υποχρεωτικές επιστροφές που καταλογίζονται στις φαρμακευτικές εταιρίες) είναι θετικά. Ο συμψηφισμός αυτός λειτουργεί ως σοβαρό κίνητρο για να έλθουν περισσότερες κλινικές μελέτες στην Ελλάδα. Όμως οι παρεμβάσεις πρέπει να είναι ολιστικές, να υπηρετούν μια προαποφασισμένη στρατηγική.
Ο ΣΦΕΕ έχει υποβάλει ένα τεκμηριωμένο σχέδιο για ένα βιώσιμο σύστημα υγείας, το οποίο, όπως και στις Εκθέσεις της Ευρωπαϊκής Εποπτείας και την Έκθεση Πισσαρίδη, κινείται στην κατεύθυνση της ολοκλήρωσης των μεταρρυθμίσεων και της αναπροσαρμογής της δαπάνης,. Ευελπιστούμε πως η πρότασή μας μπορεί να οδηγήσει σε ένα Σύμφωνο Συνεργασίας Πολιτείας-Φαρμακοβιομηχανίας, με σκοπό να διασφαλιστεί η προβλεψιμότητα και η σταθερότητα.
Το σχέδιο μας περιλαμβάνει δράσεις σε 7 άξονες: Άξονας 1: Επαναπροσδιορισμός της δημόσιας φαρμακευτικής δαπάνης. Καθορισμός ενός φαρμακευτικού προϋπολογισμού, ο οποίος θα καλύπτει πλήρως τις ανάγκες του πληθυσμού, λαμβάνοντας υπόψη τις τρέχουσες και άμεσες μελλοντικές ανάγκες, καθώς και τα διαθέσιμα προϊόντα. Άξονας 2: Αύξηση αποτελεσματικότητας. Εισαγωγή μηχανισμών στη συνταγογράφηση φαρμάκων που θα εξορθολογίζουν την κατανάλωση τόσο στα εξωνοσοκομειακά, όσο και στα νοσοκομειακά φάρμακα. Άξονας 3: Αναθεώρηση του μηχανισμού επιστροφών (clawback), ώστε να λειτουργήσει ως κίνητρο για τη μείωση των υπερβολικών δαπανών σε όλο το σύστημα, εξασφαλίζοντας παράλληλα τη βιωσιμότητα της βιομηχανίας. Άξονας 4: Ενίσχυση της πρόσβασης των ασθενών σε καινοτόμες θεραπείες. Εξασφάλιση προσιτής, δίκαιης και έγκαιρης πρόσβασης για τις καινοτόμες θεραπείες στην ελληνική αγορά μέσω μιας αποτελεσματικής, δυναμικής και συνεχούς διαδικασίας αξιολόγησης των τεχνολογιών υγείας (ATY). Άξονας 5: Προώθηση επενδύσεων. Δημιουργία περιβάλλοντος που επιτρέπει τον προγραμματισμό, διευκολύνει την ανάπτυξη και προσελκύει επενδύσεις με στόχο την επίτευξη συνολικής οικονομικής και επιχειρηματικής ανάπτυξης. Άξονας 6: Ενίσχυση εποπτείας συστήματος και αξιοποίηση ψηφιακών δυνατοτήτων. Δημιουργία ξεκάθαρης δομής διακυβέρνησης για όλους τους οργανισμούς που εμπλέκονται στην αλυσίδα αξίας της ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης στη χώρα και αξιοποίηση ψηφιακών τεχνολογιών για την αύξηση της συνολικής απόδοσής της. Άξονας 7: Προώθηση κοινωνικής και ηθικής Ευθύνης. Καλλιέργεια αλλαγής νοοτροπίας σχετικά με τον ρόλο των φαρμακευτικών εταιρειών στο περιβάλλον της ελληνικής υγειονομικής περίθαλψης.
– Τα εμβόλια πρόσφατα εξαιρέθηκαν από τη δημόσια δαπάνη. Αρκεί αυτό;
Τα εμβόλια αφορούν στην πρόληψη και ορθώς εξαιρέθηκαν από τη δημόσια φαρμακευτική δαπάνη. Η συγκυρία της πανδημίας επιβεβαιώνει το ορθό αυτής της απόφασης, αλλά πόσο βέβαιοι είμαστε πως αν δεν υπήρχε αυτή η απειλή, θα είχε ληφθεί; Φοβάμαι πως και σε αυτή την απόφαση συνέβαλε η πάγια “πυροσβεστική” προσέγγιση που διέπει τις αποφάσεις του υπουργείου υγείας και όχι μια προσέγγιση υλοποίησης έστω μιας μεσοπρόθεσμης στρατηγικής που έχει από την αρχή συγκεκριμένους στόχους.
