Στην κορυφή της φαρμακευτικής καινοτομίας
Άρθρο του κ. Μιχάλη Χειμώνα, Γενικού Διευθυντή ΣΦΕΕ στο ygeiamou του Πρώτου Θέματος, 26/05/2024
Εξετάζοντας τους τομείς που θα καθορίσουν το μέλλον, ο φαρμακευτικός τομέας παρέχει μια τεράστια ευκαιρία για την Ελλάδα και την ευρύτερη Ευρώπη. Σήμερα, ο φαρμακευτικός κλάδος έχει τη μεγαλύτερη θετική συμβολή στο εμπορικό ισοζύγιο της ΕΕ από οποιονδήποτε άλλο κλάδο, επενδύει περισσότερο στην Ε&Α και παρέχει πάνω από 800.000 θέσεις εργασίας. Αυτά τα ισχυρά στοιχεία της ΕΕ αντικατοπτρίζονται στην Ελλάδα: η αξία της φαρμακευτικής παραγωγής υπερδιπλασιάστηκε τη δεκαετία έως το 2022, οι κλινικές δοκιμές αυξήθηκαν κατά σχεδόν 60% την πενταετία έως το 2022 και ο κλάδος συνεισέφερε 8% των συνολικών δαπανών Ε&Α της Ελλάδας το 2020.
Η υγεία είναι το πολυτιμότερο απόκτημά μας. Η φαρμακευτική καινοτομία συμβάλλει καθοριστικά στην αύξηση του προσδόκιμου ζωής των ασθενών, αλλά και στην εξοικονόμηση πόρων στο Σύστημα Υγείας. Ευτυχώς, η Ελλάδα και η Ευρώπη έχουν ήδη γερά θεμέλια στην ανάπτυξη και παρασκευή φαρμάκων και τα θεμέλια αυτά πρέπει να το ενισχύσουμε ακόμα περισσότερο. Η Ευρώπη ανταγωνίζεται για επενδύσεις με τις ΗΠΑ, καθώς και με αναδυόμενες χώρες, όπως η Κίνα και η Ινδία. Τις τελευταίας δεκαετίες η Ευρώπη βρίσκεται πίσω από την Αμερική και την Ασία τόσο όσον αφορά στην ανταγωνιστικότητα και τα κίνητρα για Έ&Α, όσο και στην πρόσβαση των ασθενών στα φάρμακα. Οι τάσεις είναι ανησυχητικές: Μεταξύ 2002 και 2022 το επενδυτικό χάσμα μεταξύ Ευρώπης-Αμερικής μεγάλωσε σε €25δις από 2€δις, με ό,τι αυτό είχε ως αρνητικό αποτέλεσμα για την ευρωπαϊκή ανταγωνιστικότητα.
Για τα φαρμακευτικά προϊόντα προηγμένων θεραπειών, η δραστηριότητα των κλινικών δοκιμών είναι διπλάσια στις ΗΠΑ και σχεδόν τριπλάσια στην Κίνα από ό,τι στην Ευρώπη. Αποδεικνύεται ότι η Ευρώπη χρειάζεται πολιτικές που θα ενθαρρύνουν τις φαρμακευτικές εταιρείες να επενδύσουν στην Ευρώπη σε έρευνα και ανάπτυξη. Αν η Ευρώπη θέλει να μπει στην πρώτη γραμμή της βιοφαρμακευτικής καινοτομίας τότε θα πρέπει να ενισχύσει το υπάρχον πλαίσιο με ισχυρά κίνητρα για τις επενδύσεις σε Ε&Α που στοχεύουν και στηρίζουν την ανάπτυξη της Ευρωπαϊκής φαρμακοβιομηχανίας.
Η αναθεώρηση της Ευρωπαϊκής Φαρμακευτικής Νομοθεσίας, που γίνεται μία φορά κάθε 30 – 40 χρόνια, αποτελεί μια μοναδική ευκαιρία να διαμορφώσουμε μια Ευρώπη και μια Ελλάδα πιο ανθεκτική και πιο ανταγωνιστική σε σχέση με άλλες περιοχές του κόσμου. Η πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αποτελεί μια προσπάθεια για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας της Ευρώπης, τη βελτίωση των αποτελεσμάτων των ασθενών και την ανάπτυξη του τομέα των βιοεπιστημών και της έρευνας και ανάπτυξης (Ε&Α) των χωρών.
Στην πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (ΕΕ) υπάρχουν θετικά σημεία, όπως η απλούστευση των διαδικασιών για τις εγκρίσεις (πιο σύντομα χρονοδιαγράμματα στον ΕΜΑ, περισσότερο διευρυμένο πεδίο για το πρόγραμμα PRIME), η πρόθεση να αντιμετωπιστεί η μικροβιακή αντοχή κ.ο.κ.
Δυστυχώς η πρόταση της ΕΕ ενέχει και κινδύνους. Συγκεκριμένα, η πρόταση για μείωση της κανονιστικής προστασίας των δεδομένων πηγαίνει προς την λάθος κατεύθυνση, καθώς θα μεγαλώσει ακόμη περισσότερο το επενδυτικό χάσμα μεταξύ Ευρώπης και Αμερικής, ενώ ταυτόχρονα δεν αυξάνει την πρόσβαση στις Ευρωπαϊκές χώρες. Η μείωση του οικοσυστήματος της πατέντας θα έχει ως αποτέλεσμα την αποδυνάμωση του υπάρχοντος πλαισίου κινήτρων για την καινοτομία, την ίδια στιγμή που χώρες όπως οι ΗΠΑ και η Κίνα παρέχουν πιο δελεαστικά κίνητρα για να προσελκύσουν επενδύσεις σε Ε&Α. Έτσι, η Ευρώπη, και η κάθε χώρα της ξεχωριστά τείνει να μετατραπεί από παραγωγός καινοτομίας σε απλό καταναλωτή, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την πρόσβαση των Ευρωπαίων ασθενών σε νέες και καινοτόμες θεραπείες, αλλά και για την Ευρωπαϊκή οικονομία.
Αν η πρόταση της ΕΕ εφαρμοσθεί η Ελλάδα θα είναι από τους μεγάλους χαμένους. Ήδη οι Έλληνες ασθενείς χρειάζονται 674 μέρες για να έχουν πρόσβαση στα φάρμακά τους. Φανταστείτε πόσο θα δυσκολέψει η κατάσταση αν η καινοτομία φύγει από την Ευρώπη. Ευτυχώς, ο κίνδυνος έγινε αντιληπτός από τις Επιτροπές του Ευρωκοινοβουλίου, όπου η πρόταση της Ευρωβουλής βελτιώνει σε ένα μεγάλο βαθμό την πρόταση της ΕΕ.
Εδώ υπάρχει ένα διακύβευμα το οποίο ξεπερνά τα όρια της πολιτικής και είναι αμιγώς κοινωνικό. Θέλουμε καινοτομία στην Ευρώπη σε επίπεδο έρευνας και παραγωγής; Αν ναι, τότε θα πρέπει να δημιουργήσουμε τις συνθήκες εκείνες που θα επιτρέψουν στην ευρωπαϊκή φαρμακοβιομηχανία να επενδύσει σε Έρευνα και να αναπτύξει στην Ευρώπη τις καινοτομίες της.
Συμπερασματικά, απαιτείται επαναφορά. Τον Ιούνιο θα δούμε την εκλογή νέου Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, τον διορισμό νέων Ευρωπαίων Επιτρόπων και η Ελληνική Κυβέρνηση θα είναι ενεργή στο Συμβούλιο. Μια φιλόδοξη στρατηγική για το φάρμακο πρέπει να αποτελεί υψηλή προτεραιότητα. Η Ελλάδα μπορεί να βοηθήσει να γίνουν τα βήματα προς ένα πιο ανταγωνιστικό και ισχυρότερο μέλλον για την Ευρώπη – και προς το κοινό μας όνειρο για καλύτερη υγεία. Το θετικό είναι ότι η Ελληνική Πολιτεία έχει ήδη πάρει θέση να μην αλλάξει το υπάρχον πλαίσιο για το οικοσύστημα της πατέντας, όπως έχουν πράξει και άλλες Ευρωπαϊκές χώρες, λαμβάνοντας υπόψη ότι στην Ελλάδα έχουμε από τα πιο φθηνά πρωτότυπα φάρμακα και οποιαδήποτε αλλαγή σε αυτό το πεδίο θα οδηγούσε σε σημαντική αύξηση των τιμών των φαρμάκων.
